تاریخچه - دانشکده علوم زمین
درباره دانشکده
تاریخچه دانشکده
دانشکده علوم زمین دردانشگاه شهید چمران اهواز به عنوان قدیمی ترین دانشگاه باستانی ایران و بخشی از افتخارات عظیم و با-شکوه تاریخ تمدن و فرهنگ ایران زمین و یکی از 5 دانشگاه قدیمی در دوران مدرن ایران (تاسیس 1334) با تحت پوشش قرار دادن سه گروه: زمینشناسی ، نفت وحوضه های رسوبی و همچنین سنجش از دور وGIS به عنوان یکی از قطبهای مهم مطالعات زمینشناسی و علوم مرتبط با آن در کشور به شمار میآید. اگرچه این دانشکده به طور رسمی در سال 1386 تأسیس شده است ولی گروههای زمینشناسی، سنجش از دورو نفت وحوضه های رسوبی به ترتیب از سالهای 1351 ، 1380 و 1399فعالیت خود را در این دانشگاه آغاز نمودهاند. جناب آقای دکتر بهرام علیزاده ریاست دانشکده علوم زمین در نخستین سال تأسیس این دانشکده را برعهده داشتند.
رؤسای دانشکده علوم زمین از ابتدای تأسیس تا کنون
رئیس دانشکده |
تاریخ مسئولیت |
دکتر بهرام علیزاده دکتر عباس چرچی دکتر منوچهر چیتسازان دکتر بهرام علیزاده دکتر نصراله کلانتری دکتر عباس چرچی دکتر بهمن سلیمانی |
1388-1386 1390-1388 1393-1390 1397-1393 1401-1397 1403-1401 1403 تا کنون |
نقاط قوت:
- سابقه و نام دانشگاه شهید چمران به عنوان معتبرترین دانشگاه در منطقه جنوب غرب کشور و یکی از دانشگاه های بزرگ کشور.
- برخورداری از اعضای هیات علمی ممتاز و فرهیخته در رشته ها و گرایشهای منحصربفرد.
- رشد قابل توجه در پژوهش و تحصیلا تکمیلی
- برخورداری از فضای نسبتاً مناسب برای کارگاهها و آزمایشگاهها
- وجود مراکز تحقیقاتی مرتبط (وجود آزمایشگاههای مجهز در گروه های آموزشی دانشکده و دانشگاه، مناطق نفت خیز جنوب، مرکز پژوهش نفت؛ گاز و مرکز تحقیقات حفاری، ومراکز مطالعاتی و تحقیقاتی آب در استان)
فرصت ها و مزیت ها
- وجود صنایع و شرکتهای بزرگ و مهم در منطقه از قبیل شرکت نفت، سازمان آب وبرق، صنایع فولاد، گروه ملی صنعتی فولاد، پتروشیمی و پالایشگاه، سازمان زمین شناسی استان، کارخانجات مربوط به طرح توسعه نیشکر و نیروگاهها و ...
- افزایش نشاط اعضاء هیات علمی و دانشجویان برای انجام فعالیتهای پژوهشی
- سیاست دانشگاه مبنی بر گسترش دورههای تحصیلات تکمیلی
- امکان ایجاد و ارتباط با دانشگاه های دیگر در قالب همکاریهای مشترک پژوهشی و برگزاری دورههای مشترک در مقاطع کارشناسی ارشد و دکترا
- نیاز صنایع به تولیدات داخلی و حل مشکلات از طریق مراکز تحقیقاتی داخل با توجه به تحریمها
- برخورداری از پتانسیل حمایت دانشگاه در اخذ پروژههای تحقیقاتی از صنایع منطقه و استان
- امکان همکاری با دانشگاههای کشورهای مجاور و ترغیب در تربیت نیروی انسانی متخصص برای آنها
- تقویت بخش پردیس پارک و علم فناوری دانشگاه
گروه زمین شناسی و تاریخچه
شاید بتوان دوران شکوفایی دانشگاه جندی شاپور را سال 1350 در نظر گرفت. در این سال تعداد 500 نفر دانشجو پذیرفته شده که 50 نفر از آنها برای رشته علوم طبیعی جذب شده بودند و قرار بود این رشته در سال دوم به دو رشته ی زیست شناسی و زمین شناسی تقسیم شود. ان کار ابتدا با مشکلاتی همراه بود اما با تلاشهای بی وقفه ی دانشجویان و تصویب هیات امنای دانشگاه، گروه زمین شناسی در سال 1351 تاسیس گردید.
مدیریت گروه زمین شناسی در بدو تشکیل با آقای پرفسور عطاءا... قبادیان بود و آقای دکتر گودرز رسایی، آقای دکتر سیامک رسوخی و آقای دکتر پرویز ترابی از استادانی بودند که قبل و یا همزمان با تشکیل گروه زمین شناسی به استخدام این دانشگاه در آمدند. در سال های بعد آقای دکترسیروس پارسی، آقای دکتر احمد زواره ای ،دکترترابی تهرانی و آقای مهندس پرویز رهنما به جمع گروه اضافه شدند. در سالهای 56 – 54 آقایان دکترترابی تهرانی ، دکتر پارسی و دکتر زواره ای به دانشگاههای دیگر منتقل شدند و به جای آنها، آقای دکتر روانپور، آقای دکتر نامی، آقای دکتر فتاحی، آقای مهندس شایگان و آقای مهندس روحانی عهده دار ارائه دروس زمین شناسی شدند.
در اواخر سال 1356 آقای دکتر نظامی، خانم نرگس جوادی و اقای محمد جواد عبدالهی به استخدام گروه در آمدند و گروه به کامل ترین وضعیت خود در دوران قبل از انقلاب رسید. در سال 1357 گروه زمین شناسی برای اولین بار در ایران فوق لیسانس کانی شناسی را در دانشگاه با جذب دو دانشجو راه اندازی کرد که این دوره بر اثر مصادف شدن با انقلاب و مسائل بعدی آن در همان ابتدای کار به تعطیلی کشیده شد.
پس از بازگشایی دانشگاه درسال 61 بسیاری از اعضای هیات علمی به علت شرایط زمان جنگ همکاریشان با دانشگاه قطع شده بود. در ضمن آقای مهندس شایگان و سرکار خانم جوادی و آقای مهندس عبدالهی تنها افرادی بودند که در گروه حضور پیدا کرده بودند. در مدت تعطیلی دانشگاه، قبل از بازگشائی یک نفر از دانشکده علوم دریایی خرمشهر به نام آقای مهندس مرعشی به جمع گروه اضافه شده بودکه بعنوان نماینده ی گروه در ستاد انقلاب فرهنگی معرفی شدند. پس از چندی بدلیل عدم حضور بقیه اعضای هیات علمی ایشان پیشنهاد داده بودند که گروه نمی تواند ادامه فعالیت دهد و لذا کلیه امکانات گروه به دانشکده نفت در اهواز یا دانشگاه شیراز منتقل شوند. ضمن موافقت بااین درخواست دستور تعطیلی گروه زمین شناسی را صادر و به اعضای باقیمانده گروه ابلاغ نمودند که خود را به دانشگاه شیراز معرفی نمایند .
با ابلاغ این دستور آقای مهندس عبدالهی و اقای مهندس عباس چرچی که در آن زمان عضو هسته ی علمی گروه زمین شناسی بودند، به همراه مرحوم مهندس عباباف (کارشناس اداره ی مکانیک خاک اهواز ) ماموریتی از جانب آقای مهندس نجفی ریاست وقت دانشگاه گرفته و عازم تهران شدند. تلاش های دو هفته ایی این افراد و صحبت های مستدل آنها با مسئولان ستاد انقلاب فرهنگی، باعث شد که دستور صادر شده لغو و گروه زمین شناسی مجددا ادامه فعالیت دهد.
پس از بازگشایی دانشگاه مشکل کمبود اعضای هیات علمی در همه ی گروه ها، به خصوص در گروه زمین شناسی موضوعی بود که حل آن کار راحتی به نظر نمی رسید. با تلاشهایی که توسط آقای مهندس عبدالهی و آقای مهندس چرچی انجام گرفت، آقای مهندس محمد مهدی عباباف از وزارت راه و ترابری و آقای مهندس منوچهر چیت سازان (که بعدا دکتری گرفتند) از سازمان آب شمال و آقای مهندس محمد علی سینا از جهاد سازندگی به همکاری دعوت شدند و به استخدام دانشگاه درآمدند. همچنین مکاتباتی که با خانم دکتر پوران صیاد بورسیه دانشگاه در انگلستان صورت پذیرفت وایشان نیز به ایران بازگشتند و در گروه مشغول به کار شدند. سرکار خانم دکتر اسکویی به مدت شش ماه جذب گروه گردیدند، اما پس از آن به استخدام شرکت ملی نفت ایران درآمدند.
با بازگشایی دانشگاه کمتر استادی حاضر به استخدام در این دانشگاه بودند، زیرا اولا کمبود استاد در همه ی دانشگاه ها وجود داشت و ثانیا به لحاظ جنگی بودن منطقه کمتر کسی رغبت می کرد که به اهواز بیاید. براین اساس گروه زمین شناسی چون نمی خواست که مجددا تعطیل شود هر ساله تعدادی دانشجو می گرفت و با احتساب دروس عمومی، حدود 70 واحد را به آنها آموزش می داد. اما چون کلیه ی تخصص های مورد نیاز را نداشت، بنابراین از سال سوم دانشجویان را بین دانشگاههای مختلف تقسیم می کرد. درادامه اینجا لازم است که از آقای دکتر ناصر خویی، آقای دکتر سید علی آقا نباتی و آقای دکتر عبدالرحیم هوشمند زاده که از اعضای سازمان زمین شناسی کل کشور بوردند و مرحوم دکتر سیروس پارسی که در آن زمان در دانشگاه تربیت معلم تهران تدریس داشتند به نیکی یاد شود. زیرا در آن شرایط حساس و جنگی هر هفته با اتوبوس به اهواز مسافرت می کردند و گروه زمین شناسی را در ارائه دروس تخصصی یاری می نمودند. این همکاری ها سبب شد که پس از دو سال، دیگر دانشجویان بین سایر دانشگاه ها تقسیم نشده و در همین گروه فارغ التحصیل شوند. بخش عمده ای از این هماهنگی ها به عهده ی آقای دکتر منوچهر چیت سازان بود که قریب ده سال مدیریت گروه را به عهده داشتند. پس از مدتی سرکار خانم جوادی به گروه شیمی منتقل شدند و در دوره های فوق لیسانس و دکتری ادامه تحصیل دادند. آقای مهندس شایگان نیز به دانشگاه پیام نور تهران منتقل گردیدند و آقای مهندس محمد جواد عبدالهی هم در دوره ی کارشناسی ارشد و دکتری ادامه تحصیل دادند.
پس از پایان پذیرفتن جنگ، آقای مهندس چرچی که از دانشجویان ورودی 1357 این گروه بودند و در هنگام تعطیلی و بازگشائی دانشگاه زحمات زیادی را برای گروه متقبل شده بودند به عضویت گروه درآمدند و دوره های کارشناسی ارشد و دکتری خود را ادامه دادند. پس از آن سایراستادان از جمله آقای دکتر بهرام علیزاده، آقای دکتر نصراله کلانتری، آقای مهندس عبدالحسین منصور، آقای دکتر هوشنگ پورکاسب و آقای دکتر کاظم رنگزن به استخدام گروه درآمدند. اقای مهندس علیرضا پورقناد نیز که از دانشجویان همین گروه بود و در زمان جنگ در اسارت به سر می بردند. پس از آزادی اسرا به دانشگاه بازگشتند و پس از اتمام تحصیلات کارشناسی به استخدام گروه درآمدند.
در سال 1369 اقای مهندس بهمن سلیمانی و مهندس سعید علیرضایی دو سال طرح خدمت سربازی خود را در گروه شروع کردند. آقای مهندس سلیمانی پس از اتمام طرح سربازی به استخدام گروه درآمدند و پس از طرح سربازی بلافاصله موفق به کسب بورس در دوره ی دکتری شدند و پس از اتمام دوره ی دکتری به جمع گروه پیوستند و آقای مهندس سعید علیرضایی نیز پس از ایشان با هزینه ی شخصی به کانادا رفته و پس از اتمام دکتری زمین شناسی اقتصادی جذب دانشگاه شهید بهشتی شدند.
اقای دکتر عبدالحمید بدری نیز پس از جنگ به استخدام گروه درآمدند و پس از ده سال خدمت در گروه به آمریکا رفته و با گروه قطع رابطه کردند.خانم دکتر صیاد نیز پس از قریب هیجده سال همراه خانواده به خارج از کشور مسافرت نمودند اما به علت طولانی شدن ادامه تحصیل همسرشان و به اتمام رسیدن سه سال مرخصی بدون حقوق مجاز، ارتباط استخدامی ایشان با گروه قطع گردید.
آقای دکتر علیرضا زراسوندی که در دوره ی دکتری بورسیه ی دانشگاه شهید چمران اهواز بودند، در مهر 1383 کار تدریس خود را در گروه شروع نمودند. آقایان دکتر عادل ساکی، دکتر سید ساجدین موسوی و همکاران دیگرنیز بعد از پایان بورس دکتری هم به گروه پیوستند.
خوشبختانه با تلاش های مستمر همکاران هسته ی اولیه گروه زمین شناسی متشکل از آقایان دکتر منوچهر چیت سازان، مهندس محمد جواد عبدالهی، مرحوم مهندس محمد مهدی عباباف، دکتر عباس چرچی و مهندس غلامعلی شایگان و همکاران هیات علمی فعال دیگری که بعدا به این جمع پیوستند، در حال حاضر 12نفر عضوهیئت علمی ( 2 نفر استاد، 3 نفر دانشیار و 7 نفر استادیار) در گروه زمین شناسی مشغول به فعالیت میباشند. گروه دارای حدود 230دانشجو در مقاطع کارشناسی و 6 گرایش کارشناسی ارشد و 2 گرایش دکتری می باشد.
مقطع کارشناسی |
مقطع کارشناسی ارشد |
مقطع دکتری |
زمینشناسی |
زمینشناسی اقتصادی زمینشناسی زیستمحیطی آبشناسی تکتونیک زمین شناسی مهندسی گوهر شناسی و کانی های صنعتی |
زمینشناسی اقتصادی آبشناسی |
گروه زمینشناسی دانشکده علوم زمین دانشگاه شهید چمران اهواز با در بر داشتن 8 آزمایشگاه مجهز در زمینههای گوناگون علمی به عنوان یکی از قطبهای اساسی مطالعات مرتبط با علوم زمین در جنوب غرب ایران مطرح میباشد. آزمایشگاههای این گروه عبارتند از:
1- آزمایشگاه آب شناسی
2- آزمایشگاه اقتصادی
3- آزمایشگاه فسیل شناسی
4- آزمایشگاه ژئوشیمی
5- آزمایشگاه کانی و سنگ شناسی
6- آزمایشگاه تکتونیک و کارتوگرافی
7- آزمایشگاه رسوب شناسی و مدلسازی
8- آزمایشگاه مقطع گیری و زمین شناسی مهندسی
گروه سنجش از دور و سیستم اطلاعات جغرافیایی:
مرکز سنجش از دور دانشگاه شهید چمران اهواز در سال 1380 بدست ریاست وقت دانشگاه افتتاح و در طی حکمی دکتر کاظم رنگزن به عنوان مؤسس مرکز، عهده دار ریاست آن گردید. این مرکز با توجه به گستردگی فعالیتهای خود در اردیبهشت ماه سال 1385 به گروه آموزشی تبدیل و دکتر کاظم رنگزن توسط ریاست محترم وقت دانشگاه جناب آقای دکتر نوری موگهی به عنوان مدیر آن منصوب گردیدند و تا کنون عهدهدار این مسئولیت میباشند.
گروه سنجش از دور و GIS دانشکده علوم زمین در حال حاضر دارای حدود 40 دانشجو دو رشته ( 3 گرایش ارشد و 2 گرایش دکتری)می باشد:
1- سنجش ازدور و سیستم اطلاعات جغرافیایی (گرایش آب و خاک)
2- سنجش از دور زمینشناختی
در حال حاضر 4نفر عضو هیئت علمی ( 1 نفر استاد، 1 نفر دانشیار و 4 نفر استادیار) در گروه مشغول به فعالیت میباشند.
این گروه دارای یک آزمایشگاه مجهزبه دستگاه طیفسنج (Field Spectroradiometers 3) می باشد.
گروه زمینشناسی نفت و حوضههای رسوبی
با توجه به قرارگیری دانشگاه شهید چمران اهواز در استان خوزستان بهعنوان نفتخیزترین استان کشور و لزوم مطالعات تخصصی زمینشناسی نفت و رسوبشناسی در آن، گروه زمینشناسی نفت و حوضههای رسوبی در سال ۱۳۹۹ در دانشکده علوم زمین دانشگاه شهید چمران اهواز تأسیس گردید.
هماکنون این گروه 50 دانشجودردو مقطع کارشناسی ارشد ( زمین شناسی نفت ، رسوبشناسی و سنگ رسوبی) و دکتری تخصصی در رشته زمینشناسی نفت دانشجو میباشد.
در حال حاضر6 نفر هیئت علمی ( 2 نفر استاد، و 4 نفر استادیار) در گروه مشغول به فعالیت میباشند.
گروه زمینشناسی نفت و حوضههای رسوبی دانشکده علوم زمین با دارا بودن یکی از مجهزترین آزمایشگاههای ژئوشیمی نفت در کشور، بهعنوان قطب مطالعات ژئوشیمیایی در ایران محسوب میگردد. از جمله مهمترین تجهیزات آزمایشگاه نفت این گروه میتوان به موارد زیر اشاره نمود:
میکروسکوپ اندازهگیری انعکاس ویترینایت (Zeiss Axioplan 2)
دسیکاتور حرارتی خلآ (Vaccum Heatd Dessicator)
پیرولیزـ کروماتوگرافی گازی (PY-GC)
کروژنیترون (Kerogenatron)
راک ایول 6 (Rock-Eval 6)
کروماتوگرافی گازی (GC)
سوکسیله (Soxhlet)
S2 Analyzer
ماکروسانتریفیوژ (Macro Centrifuge)
میکروسانتریفیوژ (Micro Centrifuge)
PCR Workstation
ژل داک (Gel Doc)
Heat Block
مجله علمی- پژوهشی زمین شناسی کاربردی پیشرفته
متعاقب سیاستهای وزارت علوم، تحقیقات و فناوری در خصوص تخصصی نمودن مجلات علمی، مجله زمین شناسی کاربردی پیشرفته از مجله علوم دانشگاه شهید چمران اهواز جدا شد و اولین شماره آن در سال 1389 به چاپ رسید. با در نظر گرفتن مبانی علوم زمین و علوم پایه، این مجله عمدتاً بر روی پژوهشهای کاربردی برای ارتقاء رشد علمی کشور و زدودن موانع علمی آن متمرکز است. با توجه به اینکه موفقیت یک مجله تابع بررسی سریع و دقیق مقالات ارسال شده است، هیات تحریریه مجله چنین جنبه هایی را مد نظر قرار داده است. دامنه مجله شامل عناوین زیر است:
زمین شناسی اقتصادی
زمین شناسی مهندسی
زمین شناسی زیست محیطی
زمین فیزیک
آب شناسی
کانی شناسی
زمین شناسی نفت
پترولوژی
سنجش از دور و سیستم های اطلاعات جغرافیائی
زمین شناسی ساختمانی و تکتونیک